انواع نگرانی
در تعریف درست نگرانی باید سه مولفه مهم را مدنظر قرار داد: ۱) آینده مداری ۲) فاجعه سازی ۳) افکار کلامی.
وقتی نگران می شوید، به حوادث احتمالی آینده می اندیشید.در زمان نگرانی، ذهن شما مدام درگیر پیامدهایی است که هنوز اتفاق نیفتاده اند.آینده نگری می تواند شما را امیدوار سازد ،البته به شرط اینکه تفکر شما درباره آینده، بدبینانه نباشد.اگر آینده را ناامید و تیره و تار بنگرید، آن گاه آینده نگری تبدیل به نگرانی دردسرساز می شود.به همین دلیل مولفه دوم نگرانی را فاجعه سازی می گویند.شما آینده را از چشم انداز تفکری منفی و بدبینانه می بینید.افکار شما مدام به بدترین حالت های ممکن در آینده، می چسبند.ویژگی سومی نگرانی ،عموما مبتنی بر افکار کلامی است.
زمانی که حالمان خوب است و در حالت آرامش به سر می بریم، هم تصویری و هم کلامی فکر می کنیم.اما نگرانی اغلب با خطور تصاویر ترسناک به ذهن شروع می شود، اما کلمات بعدی که به ذهن متبادر می شود این تصاویر وحشتناک اولیه را در هاله ای از ابهام فرو می برند.این دفعه که نگران شدید به این فرآیند دقت کنید. در ذهن شما چه می گذرد؟ شما در حین نگرانی مدام با خودتان حرف می زنید.تصاویر ترسناک به تدریج جای کمتری در ذهن شما اشغال می کنند و شما دائم درباره حوادث منفی با خودتان حرف می زنید. در اثر این حرف زدن با خودتان، توانایی فکر کردن به راه حل های درست را از دست می دهید و آینده را فاجعه آمیز می نگرید.
انواع نگرانی:
۱) نگرانی کارساز ۲) نگرانی دردسرساز.
نگرانی کارساز: همه نگرانی ها، بد نیستند.در واقع نگرانی برای بقای ما ابزاری مفید محسوب می شود.در واقع نگرانی به شما کمک می کند تا با مشکلات و تهدیدهای زندگی تان روبرو شوید.به عنوان مثال اگر نگران سلامتی خود باشید، احتمالا دست به تغییرات مثبتی در زندگی تان می زنید.مثلا سیگار را ترک می کنید و رو به ورزش می آورید.این کارها ماحصل نگرانی کارساز هستند.نگرانی کارساز به شما کمک می کند تا برای مشکلات زندگی تان تدبیری بیندیشید و دست به کار شوید که تهدیدهای آینده را کم کنید.مثلا در نوع غذایی که می خورید، بیشتر دقت کنید تا خطر بیماری قلبی کم شود.خلاصه اینکه نگرانی کارساز، بر مسائل واقع بینانه متمرکز است و باعث راه حل های دقیق و مشخصی برای حل مشکل می شود.
نگرانی دردسرساز: نگرانی دردسرساز، ۲ ویژگی اساسی دارد.اول اینکه این نگرانی باعث هیچ گونه راه حل درست و دقیقی نمی شود.یکی از بزرگترین پادزهرهای اضطراب و استرس، دست زدن به اقدامی سازنده است.اضطراب، پاسخ جنگ یا گریز را در شما فعال می کند.زمانی که این پاسخ فعال شود، بدن در برابر تهدید، اقدامی سازنده و گره گشا در پیش می گیرد.بدبختانه نگرانی دردسرساز،دست و پای شما را برای اقدام سازنده می بندد.به جای اینکه برای حل مسئله قدم بردارید،اسیر نگرانی دردسرساز می شوید.
دومین مولفه نگرانی دردسرساز این است که بر وقایع نامحتمل و بعید تمرکز می کند، مثل دزدیده شدن فرزندان شما.واقعیت این است که زندگی انسان پر از خطر است.اگر ذهن ما مدام درگیر خطرات بعید (مثل دزدیده شدن فرزند، جنگ هسته ای، بیماری علاج ناپذیر) بشود، انرژی و وقت ما بیهوده صرف تنش و اضطراب می گردد.بدتر اینه ممکن است براساس این تهدیدها در زندگی خودتان تصمیم هایی بگیرید که بر زندگی تان اثر مخرب برجای بگذارند.به عنوان مثال چون می ترسید بچه شما را بدزدند، دائم مواظب او هستید و به او آزادی عمل نمی دهید.حتی ممکن است دامنه این نگرانی باعث آسیب زدن به کودک شما نیز بشود.به عنوان مثال به شما سخت وابسته شود.نگرانی کارساز به شما انرژی می دهد تا تغییرات مثبتی در زندگی تان ایجاد کنید، اما نگرانی دردسرساز، مدام ذهن شما را درگیر می کند و زندگی شما را محدود می سازد.
آیا نگرانی شما کارساز است؟
این بار که نگران شدید، دقت کنید که نوع نگرانی تان را بشناسید.می توانید افکار نگران ساز خود را یادداشت کنید.به عنوان مثال ممکن است این چنین بنویسید:
” می ترسم در امتحان نهایی رد بشوم. ” پس از اینکه نگرانی تان را نوشتید به این سوال ها جواب بدهید؟
- آیا نگرانی من به مسئله ای واقع بینانه اشاره دارد؟
- آیا این مشکل قابل حل است؟
- آیا این نگرانی به من انگیزه می دهد تا دست به اقدام بزنم؟
- آیا این نگرانی باعث شکل گیری راه حل های بالقوه می شود؟
- آیا می توانم این راه حل ها را اجرا کنم؟
چنانچه نتوانستید به این سوال ها جواب بدهید به احتمال زیاد شما درگیر نگرانی دردسرساز شده اید و نگرانی دردسرساز، بی دلیل شما را به دام اضطراب، استرس و آشفتگی می اندازد.
مرکز مشاوره دانش… با ما همراه باشید.
منبع: رهایی از نگرانی / انتشارات ارجمند