تقویت اعتماد به نفس كودكان
مشکلات ارتباطی و رفتارهای نامناسب با کودکان می‌تواند رویدادی استرس‌زا برای آنان باشد. یکی از راه‌های اساسی مقابله با این مشکلات تقویت اعتماد به نفس در کودکان است .بعضی تجارب دوران کودکی از قبیل مورد انتقاد شدید قرار گرفتن مورد داد و فریاد آزار جسمانی دیگران قرار گرفتن مسخره یا تحقیر شدن نادیده گرفته شدن و تجربه شکست در ورزش یا مدرسه می‌تواند به اعتماد به نفس پایین منجر شود اعتماد به نفس پایین نیز متقابلاً سبب استرس بیشتر اضطراب مشکلات ارتباطی احساس تنهایی سرخوردگی و آمادگی برای افسردگی می‌شود.
رفتارهایی از قبیل تشویق کردن کودکان مورد توجه دادن و گوش دادن به صحبت‌های آنان در آغوش گرفتن کودکان و کسب موفقیت‌های تحصیلی و ورزشی می‌تواند سبب تقویت اعتماد به نفس آنان شود در این زمینه کار پدران و مادران کمک به کودکان در جهت آموزش مهارت‌هایی است که منجر به تقویت اعتماد به نفس در کودک می‌شود به مواردی از این مهارت‌ها اشاره می‌کنیم.
۱- سعی کنید به صحبت‌های کودک خود خوب گوش دهید و هر چیزی که باعث حواس پرتی شما می‌شود حذف کنید مثلاً روزنامه را کنار بگذارید یا تلویزیون را خاموش کنید یک راه مفید برای اینکه کودک بداند واقعاً به صحبت های او گوش می‌دهید آن است که بعضی از صحبت‌هایش را تکرار کنید یا خلاصه گفته‌هایش را بیان کنید یادتان باشد برقراری ارتباط چشمی یعنی نگاه کردن به کودک به هنگام صحبت کردن یا گاهی سر تکان دادن نیز می‌تواند به منزله توجه کردن و گوش دادن باشد.
۲- کودکان را به دلیل موفقیت‌ها و کارهای مثبتشان تشویق کنید. مثلاً نقاشی آنان را جایی که در معرض دید باشد قرار دهید این کار احساس خوبی در آنها ایجاد می‌کند و احساس می‌کنند که حداقل به اندازه کودکان دیگر هم سن خود وانایی‌های لازم را دارند.
۳- اوقاتی را برای بازی کردن با آنان اختصاص دهید گذراندن وقت با کودک این پیام را به او می‌دهد که از بودن با وی لذت می‌برید و به رغم ضعف‌هایی که دارید او را می‌پذیرید این پیام‌های مثبت اعتماد به نفس او را بالا می‌برد.
۴- به کودکان خود در تصمیم گرفتن کمک کنید اگر شما در تمام موارد برای کودکان خود تصمیم گیری نمایید آنها در آینده در تصمیمگیری‌ها مشکل خواهند داشت و شانس تجربه احساس موفقیت برای تصمیم‌های خوب و احساس شکست را برای تصمیم‌های نادرست را پیدا نخواهند کرد از همان سال‌های اول زندگی به تدریج مسئولیت تصمیم گیری در کارهای کوچک را به کودکان خود بدهید مثلاً انتخاب پیراهن از بین دو پیراهنی که مادر پیشنهاد می‌کند.
۵ – در بعضی موارد اجازه بدهید که کودکان شکست را تجربه نمایند آنها باید بیاموزند که چگونه با شکست مواجه شوند کودکان را به دلیل تلاشی که در انجام کار دارند تشویق کنید نه اینکه فقط به نتیجه عمل آنان پاداش دهید و اگر در کاری شکست خوردند به آنان کاری بدهید که احتمال موفقیتشان در آن بیشتر باشد .
۶- متناسب با سن کودکان به آنها مسئولیت بدهید خودتان همه کارها را برای کودکان انجام ندهید بلکه به آنان بیاموزید که چگونه کارها را انجام دهند کارهایی نظیر لباس پوشیدن و مرتب کردن وسایل خودشان را به آنان واگذار کنید و هدف از این کارها کمک به کودک در به دست آوردن حس پیشرفت و همکاری با خانواده است.
۷ -از کودک انتظار کامل بودن نداشته باشید اگر از کودکان خود بخواهید که کامل باشند ناامید خواهند شد آنان یاد می‌گیرند که هیچ وقت نمی‌توانند انتظارات شما را برآورده کنند و چون دوست دارند پدر و مادر از آنها راضی باشند این موضوع باعث اعتماد به نفس پایین آنها می‌شود پس به جای درخواست اینکه کامل باشند در تلاش‌هایشان آنها را تشویق کنید.
۸- از گفتن جملات منفی و ناامید کننده به کودکان اجتناب کنید با شنیدن کلمات یا جملاتی نظیر نه نکن بسه دیگه تو همیشه کارها را اشتباه انجام می‌دهی ،کودکان انگیزه خود را برای تغییر از دست می‌دهند به جای این جملات می‌توانید آنچه را که در یک موقعیت مشاهده می‌کنید توصیف کنید مثلاً به جای اینکه به کودک بگویید کلاً کودک بی‌نظمی هستی بهتر است بگویید امروز بعد از ظهر اتاقت واقعاً به هم ریخته بود. ۹- به وعده‌هایی که به کودکان می‌دهید عمل کنید وقتی به وعده‌های خود عمل نمی‌کنید کودکان فکر می‌کنند به آنها توجهی ندارید و برایشان احترام قائل نیستید در نتیجه احساس می‌کنند که ارزشمند نیستند و اعتماد به نفس آنها آسیب می‌بیند.
۱۰ -به کودکان یاد بدهید که درباره خود جملات مثبت بگویند هرچه بیشتر درباره خودشان جملات مثبت بگویند احساس مثبتی از خود پیدا می‌کنند خودتان هم با گفتن جملات مثبت الگو و نمونه خوبی برای برای کودکانتان باشید مثلاً می‌توانید با صدای بلند بگویید فکر می‌کنم این غذایی که درست کردم خیلی خوشمزه شده است بدانید کودکان شما این جملات را از شما خواهند آموخت.
۱۱- مهارت‌های اجتماعی را به کودکانتان آموزش دهید آداب ارتباط با دیگران را به کودکان یاد دهید و به آنان در پیدا کردن دوستان مناسب و بازی با آنان کمک کنید توانایی صحبت کردن در جمع و شرکت کردن در بعضی فعالیت‌ها از قبیل فعالیت‌های ورزشی یا هنری را در آنان تشویق کنید معمولاً کودکان کودکانی که مهارت‌های اجتماعی خوبی دارند پیام‌های مثبت بیشتری نیز دریافت می‌کنند و در نتیجه اعتماد به نفس بیشتری پیدا می‌کنند.
۱۲- از کودکان خود بخواهید ۱۰ ویژگی مثبت را در مورد خودشان نام ببرند به آنان کمک کنید تا از این استعدادهای مثبت خود بهره ببرند و بدین ترتیب احساس بهتری نسبت به خودشان پیدا کنند.
۱۳- به کودکان کمک کنید به جای اینکه بگویند نمی‌توانم با خود بگویند سعی خود را خواهم کرد مشکلات مربوط در انجام کارها را با آنان بررسی کنید اگر کودکان تشویق شوند که یک کار کلی را مرحله به مرحله انجام دهند احتمال موفقیت آنان افزایش می‌یابد.
۱۴- از خواهر و برادر یا دوستان کودکان بخواهید نقاط قوت و توانایی‌های همدیگر را در نظر داشته باشند و یادداشت کنند تا تصور مثبتی از یکدیگر پیدا کنند برجسته کردن موارد مثبت کودکان باعث تقویت اعتماد به نفس آنان می‌شود.
-۱۵تا حد ممکن از مقایسه کردن کودکان با یکدیگر دوری کنید گاهی کودکان وقتی اعتماد به نفس پایین پیدا می‌کنند که با برادر و خواهر بزرگتر و کوچکتر خود مقایسه می‌شوند و احساس می‌کنند توانایی برابری با آنان ندارند.
۱۶- به کودکانی که اعتماد به نفس پایین دارند اجازه دهید به شخص دیگری کمک کنند برنامه‌ای ترتیب بدهید که کودکان به یکدیگر آموزش دهند یا معلم یکدیگر باشند انجام دادن کاری خاص برای دیگری این تاثیر را در کمک کننده دارد که احساس بهتری نسبت به خودش پیدا می‌کند.
دكتر صالح قلي پور
مركز مشاوره دانش
منبع: كاهش استرس كودكان: دكتر كافي